Guddiga Madaxa-banaan ee dib u eegista iyo hirgelinta Dastuurka ayaa soo saaray soo jeedinta uu soo diyaariyay ee wax ka beddelka dastuurka, taasi oo ka kooban illaa afar cutub.
“Guddigu inta uu ku guda jiray diyaarinta soo-jeedmiahan, waxay hay’adaha u xil-saaran dib u eegista dastuurka la-tashi la sameeyeen culimadda Soomaaliyeed, si guddiga uu u dhageysto tallooyinkooda iyo fiirooyinkooda ku aaddan wax ka beddelka cutubyada,” ayaa lagu yiri waraaq uu guddiga u direy guddoonka labada Aqal ee BF.
Soo-jeedimaha guddiga ayaa waxa qeyb ka ahaa heshiiskii Golaha Wadatashiga Qaran, kaasi oo dhigaya in la qaato nidaamka madaxweyne iyo ku-xigeen, islamarkaana ay dadka ayagu soo doortaan.
Tallaabadan ayaa imaaneysa, iyada oo maalinta berri labada Aqal ee Baarlamaanka u madlan yihiin qeybinta iyo ka doodista Wax ka bedelka dastuurka oo la qorsheynayo in laba todobaad ay socoto oo ugu dambeyna la ansixiyo.
Hoos ka aqriso afarta cutub ee soo jeedimihiisa uu soo diyaariyay guddiga, lana horgeyn doono labada Aqal ee BF.
Cutubka 1-aad: Baaqa Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya
Cutubkan wuxuu ka kooban yahay sagaal qodob si lamid ah sidii asalka dastuurka uu ahaa, waxaana toosin lagu sameeyay dhamaan qodobbada iyo 21 faqradood.
Cutubka 2-aad: Xuquuqda aas-aasiga ah iyo waajibaadka muwaaddinka
Cutubkani wuxuu nidaaminayaa xuquuqda aas-aasiga ah, xoriyaadka iyo waajibaadka muwaadinka Jamhuuriyadd Federaalka Soomaaliya. Sida ku xusan jaantuska warbixinta, waxaa lagu sameeyay toosin 61 faqradood iyo guud ahaan dhamaan qodobadda cutubkaan marka laga rebeo hal qodob, waxaana lagu soo kordhiyay labaatan iyo todoba faqradood iyo hal qodob oo aan ku jirin asalka dastuurka.
Sidoo kale waxaa la tiray labo qodob iyo labaatan iyo saddex faqradood oo ku jiray asalkii dastuurka KMG. Arrimaha lagu soo kordhiyay waxaa kamid ah;
- Xaqa ilaalinta xogta shakhsiga ah.
- Xaqa rafcaan qaadashada.
- Xaqa dhalinyarada.
- In aan loo gacan gelin karin muwaadin JFS dal shisheeye.
- Iskaalmaysiga sharciga ah ee caalamiga.
- In uusan jirin waqti u xaddidan furidda iyo oogidda gal dacwadeed laga garnaqaayo gabood-fallada ka dhanka ah xuquuqda aadanaha.
Sidoo kale, guddiga wuxuu cutubkaan u soo raray qodobka xeerinaya guddiga madax-banaan ee xuquuqul insaanka.
Cutubka 3-aad: Dhulka, hantida iyo deegaanka
Cutubkaan saddexaad wuxuu nidaaminayaa dhulka, hantida iyo deegaanka. Cutubkan waxaa inta badan qodobbadiisa lagu sameeyay toosin, waxaana lagu kordhiyey saddex qodob iyo saddex iyo toban faqradood oo cusub oo aan ku jirin asalka dastuurka, sidoo klae waxaa la tiray hal faqrad.
- Dhismaha guddiga qaranka dhulka, waajibaadkiisa, xubnihiisa iyo shuruudaha.
- Axkaamta la xiriirta dhulka qofka aan muwaadinka aheyn uu adeegsan karo, cidda awoodda u leh bixintiisa, iyo xayndaabka sharci.
- Aas-aasidda wakaaladaha u xil-saaran maaraynta milkiyadda iyo in kheyraadka dabiiciga ah looga faa’iidaysto si caddaalad ah.
- Guddiga u xil-saaran abaabulka iyo dardar-gelinta ururinta dakhliga.
Masuuliyada dawladaha heer federaal iyo heer dowlad-goboleed ee ka saaran deegaanka sida ilaalinta iyo dhowrista deegaanka, sidii dalku u noqon lahaa mid doogeysan, wacyi-gelinta bulshada, ilaalinta isir hayeenka iyo nafleyda.
Cutubka 4-aad: Matalaadda shacabka
Cutubkan wuxuu nidaaminayaa doorashooyinka wuxuuna ku dhisan yahay heshiiskii Golaha Wadatashiga Qaran Maajo 2023. Guddiga wuxuu ku sameeyay taxliilin dhameystiran heshiiska hanaanka doorashooyinka JFS ee uu gaaray Golaha Wadatashiga Qaran.
Ayadoo laga duulayo heshiiska Golaha iyo daraasad badan uu guddiga sameeyay axkaamta la xiriirta qodobbada heshiiska doorashooyinka.
Guddiga ayaa cutubka 4-aad qodobkiisa 51-aad ku sheegay in hay’addaha sida tooska ah ay muwaadiniintu u dooranayaan ay kamid yihiin madaxweynaha iyo madaxweyne ku-xigeenka.
