Gobolka Amxaara ee qalalaasaha uu ka taagan yahay ee dalka Itoobiya ayaa intiisa badan “degan” Khamiista maanta ah, sida ay sheegeen dadka deegaanka, kadib markii ciidamada dowladda ay ku dhowaaqeen inay dib u riixeen maleeshiyada kooxda Fano kadib dagaal qaraar oo maalmo socday.
Dowladda ayaa Arbacadii ku dhowaaqday inay Bandow kusoo rogtay lix magaalo oo waa weyn oo rabshadaha ay saameeyeen, kuwaas oo ku yaalla gobolkan waqooyi, oo ay ku jiraan caasimadda Bahir Dar iyo magaalada Lalibela.
Agaasinka guud ee xaaladda deg-degga ah ayaa tallaabadan ku dhawaaqay kadib markii uu shaaciyey in ciidamada qalabka sida ay magaalooyinka “ka xoreeyeen” dagaal-yahannada deegaanka.
“Maanta aad ayay u degan tahay magaalada, qofna ma dhaq-dhaqaaqayo,” ayuu yiri mid ka mid ah dadka deegaanka Bahir Dar oo magaciisa ku soo koobay Tesfahun.
“ENDF (Ciidanka Difaaca Qaranka Itoobiya) ayaa halkan dhex mushaaxaya… waxaa jira baaritaanno guri-guri ah oo ay ciidamadu ku baadi-goobayaan dad laga shakisan yahay,” ayuu u sheegay AFP, isagoo intaas ku daray in aan rasaas la maqal.
Dadka ku nool Lalibela iyo magaalada labaad ee ugu weyn gobolka ee Gonder ayaa xogo taas la mid ah siiyey wakaalada wararka ee AFP, iyagoo sheegay in maleeshiyaadka loo yaqaan Fano ay dib u gurteen.
Sida uu dhigayo bandowgan oo socon doona ilaa 23-ka Agoosto, waxaa la mamnuucay dhaq-dhaqaaqa dhammaan gaadiidka, marka laga reebo gaadiidka gurmadka iyo kuwa ammaanka, wixii ka dambeeya 7:00 fiidnimo. Waxaa sidoo kale la mamnuucay shirarka iyo isu soo baxyada dadweynaha.
Duulimaadyadii gobolka ayaa sidoo kale dib u billowday Khamiista ka dib markii shirkadda Ethiopian Airlines ay ku dhawaaqday inay soo gaba-gabaysay hakinta kooban ee ay ku joojisay duulimaadyadii ay ku tagi jirtay Bahir Dar iyo Gondar.
Ma jiro war rasmi ah oo ku saabsan khasaaraha ka dhashay rabshadahan, laakiin dhakhaatiirta isbitaallada ee laba ka mid ah magaalooyinka ay dhibaatadu ka dhacday ayaa Arbacadii u sheegay AFP in tiro badan oo rayid ah la dilay ama la dhaawacay.
Tesfahun waxa uu sheegay in kaniisadaha Bahir Dar fiidnimadii Arbacada tacsi loogu sameeyay dad rayid ah oo lagu dilay isku dhacyada.
Dowladda ra’iisul wasaare Abiy Ahmed ayaa toddobaadkii tegay waxay lix bil xaalad deg deg ah uga dhowaaqday gobolka Amxaara kadib markii dagaalka uu qarxay, sagaal bil un kadib markii uu dhammaaday dagaalkii labada sano ka socday gobolka deriska ah ee Tigray.
Ciidamada gobolka Amxaara iyo malayshiyada deegaanka ayaa taageerayey ciidamada federaalka labadii sano ee dagaalka ay kula jireen fallaagada Tigrayga, illaa heshiis nabadeed la saxiixay November 22, taasi oo ka caraysiisay qoomiyadda Amxaarada.
Hase yeeshee xiriirkooda ayaa xumaaday kadib markii mas’uuliyiinta dowladda ay billaabeen inay wiiqaan kooxaha sida militariga u tababaran ee gobollada. Qaar ka mid ah dadka u dhaqaaqa ayaa sheegay in tani ay Amxaarada u baylaheyso weerarro kaga yimaada gobollada deriska ah.
Mudaaharaadyo rabshado wata ayaa ka dillaacay guud ahaan gobolka Axmaara bishii April kadib markii Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed uu amray in la kala diro ciidamada ammaanka ee 11-ka gobol ee Itoobiya, laguna daro booliska ama militariga qaranka.
Dibad-baxayaasha ayaa ku eedeeyey xukuumadda inay isku dayayso inay wiiqdo ammaanka Amxaarada. Xukuumadu way beenisay arrintaas, waxayna sheegtay in tallaabadaas loo baahnaa in la qaado si loo xaqiijiyo midnimada qaranka.
