Dalalka Galbeedka, dadku waxay u badan yihiin inaysan ugu yeerin saaxiibadood iyo asxaabtooda naanaysyo ka soo jeeda muuqaalada foosha xun ee jirkooda. Laakiin Soomaaliya, dadku waxay jecel yihiin naanaysyada noocaas ah.
Markii aan helay kaarka aqoonsiga xafiiska madaxweynaha ee Muqdisho, waxaan ogaaday in ugu dambayn la i aqbalay.
Waxay igu qaadatay sanad.
Waxaa lagu qoray kaarkeyga La-taliyaha Warbaahinta Caalamiga ah, Xafiiska Madaxweynaha, waxaa magacayga ku xiga laba kelmadood oo Soomaali ah oo u qoran ‘Timo cadde’ macno ahaana ah qof ciro leh.
Ugu dambeyntii, waxaan la isiisay naaneys.
Soomaalidu waa dad hal-abuur leh oo naanays-yaqaanno ah laakiin 12-kii bilood ee la soo dhaafay [oo uu halkaas joogay] wixii ugu badnaa ee aan maqlayey wuxuu ahaa Gaal, hadalkaas kala soocid yar aya ku jirta.
Waxaa si joogta loogu yaraa kelmadda gaal qof kasta oo aan muslin ahayn.
Gaaloow halkan kaalay. Aaway gaalkii iyo wixi la mida ayaa yiraa.
Timo Cadde ma aha naaneysta ugu fiican adduunka, laakiin iyada ayaan qaadanayaa marka meesha timaado naaneysta kale ee Gaal.
Markii ugu horeysay ee aan ku baraaruga naaneys jacaylka Soomaalida, waxay ahayd markii haweeneydii nadaafadda guriga joogtay ay i weydiisay ‘aaway Faroole?’ oo ahaa ninkii dhallinyarada ahaa ee qadada noo keeni jiray.
“Magaciisa waxaa la yiraahdaa Cabdifataax,” ayaan ku idhi, anigoo u malaynaya inay haftay.
Si xoog leh ayay madaxa u ruxday oo dhawr farood kor u qaadday. “Maya Faroole” ayay si madax adeyg ah u tiri.
Cabdifataax waxa uu laba farood ku waayey dhowr sano ka hor markii ay hoobiyeyaal ay ku weerareen xarunta madaxtooyada kooxda Al-Shabaab oo ka tirsan ururka al-Qaacida, sidaas daraadeed ayuu ku qaatay naaneysta Faroole.
Ninkii iiga horeeyey xafiiska madaxweynaha oo isna Ingiriis u dhashay ayaa lahaa naanays,isaga oo loo bixiyay Farur.
Soomaalidu si ay kuu fahansiiyaan waxa loola jeedo faruur, waxay fartooda saarayaan bushinta kore.
Dhakhtarka Ilkaha gudaha Soomaaliya waxaa laga yaabaa inuusan gaarsiisnayn halkii laga rabay, sidaas daraadeed ayaa arkeysaa Soomaali badan oo la yiraahdo Genay, maadaama aysan helin dhaqtar ilkood.
Xasuunow hadii timahu kaa daataan waxaa suuragal ah in lagugu yeero bidaar.
Soomaalidu waxa ay noqon kartaa dad ajaanib nacayb badan, shisheeyahana waxay ugu sheegaan si furcadi leh.
Dadka shiineeska ah waa loo yaqaan indha yar carabtana dhag cas.
Ilaa intii an joogay Muqdisho waxaan la kulmay dadka loogu yeerayo Jilbo weyne, Shigshigaaye, yare iyo Yariisow
Waxaa kale oo xiiso lahayd casho an la qaatay burcad baddeedkii caanka ahaa ee Afweyne kaas oo afkiisa wayn dartiis loogu bixiyay naaneysta.
Mid ka mid ah saaxiibadayda ugu fiican, oo ah sarkaal sare oo ka tirsan xafiiska ra’iisul wasaaraha waxaa isna loogu yeeri jiray Indho cade.
Muddo ka dib qaar ka mid ah asxaabtayda waxay aadeen Uganda. waxayna soo laabteen iyaga oo wada sheeko qosol leh oo qabsatay oo ku saabsan in mid kamid ah asxaabta uu isku dayay inuu shukaansado gabar Soomaaliyeed.
Waa nin dhallinyaro ah oo filsan balse dhabanka nabar weyn kaga yaal. Waxa uu bilaabay in uu inantii la sheekaysto, waxa ay si lama filaan ah isha ugu dhufatay nabarkii weynaa.
Halkaa marka ay marayso isla markiiba dabeecadeeda ayay ajiga u badashay oo intay si quudhsasho leh u eegtay ku tiri; ‘Canjeex’ oo ku jees jeestay. Halkaa waxa ku dhamaaday kulan kalgacayl lahaa.
In ka badan labaatan sano oo dagaallo ay ka socdeen Soomaaliya, ma yara raga qaba dhaawacyo ka soo gaaray colaadaha.
Markaa waxaad la kulmi doontaa rag lagu naaneyso laangare ama curyaan, laakiin qofka lugta laga gooyey waxaa la yiraahdaa Lugey.
Dadka ciladaha ka qaba indha iyaga waxaa loo yaqaan weershe, kuwase aan aragga lahayni waa Indhoole haddii maqalkaagu kaa go’o waxaad tahay Dhagoole.
Waxaa kale oo iyadana ku jirta in xitaa dumarka jirkooda lagu tusmeeyo sida ay u egyihiin taas oo u muuqata ka badbadin xadgugubka dumarka ah.
Luul ama Dheemman, waa naanays caan ah oo dumarka loo yaqaan laakin waxa kale oo soo baxday Macaan iyo indha deeraley.
Naaneysta ugu jeclahay
Waxaa loo bixiyay naaneystaas nin Soomaali Maraykan ah oo aan dhawaan ismaqalnay, oo leh fanax weyn oo ilkihiisa u dhaxaysa, naaneysta kaliya ee u suuban ayaa ah ‘Af-Dunaaq’.
Waxa aan maalin dhawayd kala sheekaysanayay saaxiibkay Soomaaliyeed ee Sheekh Maxamed naanaysyada Soomaalida.
Balse hadii aad joogto gudaaha UK, naanaysyada qaar waxay kuu keeni karaan in qof dhibsado ama diido dabadeedna booliskaa kugu yeero isagoo u arki kara quursi.
