Madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, ayaa soo bandhigay soo jeedin aan caadi ahayn oo uu ku sheegay in Mareykanka “la wareegi doono” Marinka Gaza, xilli uu la kulmay Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil, Benjamin Netanyahu, si ay uga wada hadlaan xabbad-joojinta la xiriirta dagaalka Hamas.
Trump ayaa sidoo kale ku celiyay baaqiisii ahaa in Falastiiniyiinta laga saaro dhulka ay dagaalladu burburiyeen laguna daadgureeyo waddamada Bariga Dhexe sida Masar iyo Urdun, inkastoo Falastiiniyiinta iyo dowladahaasi si cad u diideen soo jeedintiisa.
“Mareykanku wuxuu la wareegi doonaa Marinka Gaza, waana wax aan qaban karno. Waxaan noqon doonnaa milkiileyaasha dhulkan,” ayuu Trump ka sheegay shir jaraa’id oo uu si wadajir ah ula qabtay Netanyahu.
Netanyahu wuxuu Trump ku ammaanay inuu yahay “saaxiibka ugu weyn ee Israa’iil abid yeelato.”
Ra’iisul Wasaaraha Israa’iil wuxuu sheegay in qorshaha Trump ee Gaza uu noqon karo mid “taariikhda beddela” oo mudan in fiiro gaar ah loo yeesho.
‘Quwad weyn’
Masar iyo Urdun waxay si cad u diideen qorshaha Trump ee ah in Falastiiniyiinta laga raro Gaza.
Danjiraha Falastiiniyiinta ee Qaramada Midoobay wuxuu dhankiisa sheegay in hoggaamiyeyaasha caalamku ay tahay inay “ixtiraamaan” rabitaanka shacabka Falastiin.
Shacabka reer Gaza ayaa sidoo kale si weyn u dhaleeceeyay hadallada Trump. “Trump wuxuu u haystaa Gaza inay tahay qashin qub—taasi gabi ahaanba sax ma aha,” ayuu yiri Hatem Azzam, oo 34 jir ah kana soo jeeda magaalada Rafax ee koonfurta Gaza.
Trump wuxuu sheegay inuu door weyn ka qaatay wajigii koowaad ee xabbad-joojinta u dhaxeysa Israa’iil iyo Hamas, taasoo bilaabatay kaddib dagaal socday in ka badan 15 bilood. Waala filayay inuu Netanyahu ku cadaadiyo in la galo wajiga labaad ee wada-hadallada si loo gaaro heshiis waara.
Markii la weydiiyay sida uu u arko wajiga labaad, Netanyahu wuxuu ku jawaabay: “Waan isku dayi doonnaa.”
Wuxuu Netanyahu amaanay “awoodda adag iyo hoggaaminta xooggan” ee Trump, isagoo dhaliilay madaxweynihii hore Joe Biden, oo ay isku khilaafeen khasaaraha ka dhashay duqeymaha Israa’iil ee Gaza.
Saacado kahor inta uusan Netanyahu la kulmin Trump, Israa’iil waxay sheegtay inay wafdi u direyso dalka Qadar si ay uga wadahadlaan wajiga labaad ee heshiiska xabbad-joojinta.
Wajigii koowaad ee xabbad-joojinta ayaa horseeday is-dhaafsiga maxaabiista, iyadoo 18 maxbuus Israa’iili ah lasii daayay, halka Israa’iil ay xabsiyada ka sii deysay in ka badan 600 oo maxbuus Falastiini ah.
Dagaalka Gaza wuxuu billowday 7-dii October 2023, markii Hamas ay weerar ku qaadday Israa’iil, taasoo keentay in 251 qof loo kaxeeyo gudaha Gaza. 76 ka mid ah maxaabiistaas ayaa weli lagu hayaa Gaza, waxaana Israa’iil ay sheegtay in 34 ka mid ah ay dhinteen.
Tan iyo markii xabbad-joojinta Gaza dhaqan-gashay 19-kii Janaayo, Israa’iil waxay weerarro dhimasho badan ah ka geysatay waqooyiga Daanta Galbeed ee la haysto.
Hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan qaxootiga Falastiiniyiinta, UNRWA, oo haatan laga mamnuucay Israa’iil, waxay ka digtay in xaaladda xerada qaxootiga ee Jenin ay “ku sii socoto jihada masiibada.”
Xabbad-joojinta waxay sidoo kale suurta-gelisay in gargaar ballaaran oo cunto, shidaal, iyo daawooyin la gaarsiiyo Gaza, iyadoo dadka barakacay ay bilaabeen inay dib ugu laabtaan waqooyiga dhulka Falastiiniyiinta.
Weerarkii Hamas ee 7-dii October wuxuu sababay dhimashada 1,210 qof oo Israa’iili ah, kuwaasoo intooda badan ahaa dad rayid ah, sida ay sheegeen ilo rasmi ah oo AFP soo xigatay.
Dhinaca kale, weerarrada jawaabta ah ee Israa’iil ka geysatay Gaza waxay sababeen dhimashada ugu yaraan 47,518 qof, kuwaasoo badankood ahaayeen dad shacab ah.
