Home Wararka Maanta Cadaaanka ku nool koonfur Africa oo si adag uga horyimid Qorshaha uu...

Cadaaanka ku nool koonfur Africa oo si adag uga horyimid Qorshaha uu la damacsanyahay Trump

0

Kooxo matalaya bulshada laga tirada badan yahay ee caddaanka Koonfur Afrika ayaa Sabtidii ka falceliyay qorshe uu madaxweyne Donald Trump ku doonayo inuu qaxooti ahaan dib u dejin loogu sameeyo Maraykanka, iyagoo u sheegay: “waad mahadsan tahay, balse maya.”

Qorshahan ayaa lagu faahfaahiyay amar uu Trump saxiixay Jimcihii, kaas oo joojiyay dhammaan gargaaradii iyo taageerada dhaqaale ee Maraykanku siiyo Koonfur Afrika, taas oo lagu sheegay ciqaab la xiriirta “xadgudubyo xuquuqeed” oo dowladda Koonfur Afrika ku hayso qaar ka mid ah muwaadiniinteeda cadaanka ah, sida uu sheegay maamulka Trump.

Maamulka Trump ayaa ku eedeeyay dowladda Koonfur Afrika inay ogolaatay weerarro rabshado wata oo lagubeegsaday beeraleyda Afrikaaner ee cadaanka ah, iyadoo sidoo kalena ansixisay sharci dhul oo u oggolaanaya inay “si qasab ah uga qaaddo dhulka beeraleyda laga tirada badan yahay ee Afrikaaner-ka ah iyadoon wax magdhow ah la siin.”

Dowladda Koonfur Afrika ayaa beenisay jiritaanka weerarro abaabulan oo lagu bartilmaameedsanayo beeraleyda cadaanka ah, waxayna sheegtay in sharaxaada uu Trump ka bixiyay sharciga cusub ee dhulka ay tahay mid qalad iyo marin habaabin ah.

Afrikaaner-ku waxay ka soo farcameen gumeysatayaashii Dutch, Faransiis, iyo Jarmal oo Koonfur Afrika yimid in ka badan 300 sano ka hor. Waxay ku hadlaan Af-Afrikaans, oo ah luqad ka soo farcantay Dutch-ga oo Koonfur Afrika ku samaysantay, waxaana ay ka duwan yihiin cadaanka kale ee Koonfur Afrika oo asal ahaan ka yimid Britain iyo dalal kale.

Cadaanka Koonfur Afrika waxay ka yihiin ku dhawaad 7% tirada guud ee dadka Koonfur Afrika oo gaaraya 62 milyan.

Sabtidii, labo ka mid ah ururrada ugu waaweyn ee matala Afrikaaner-ka ayaa sheegay inay ka gaabsadeen dalabka Trump ee dib-u-dejin Maraykan ah.

“Xubnaheena halkan ayay ka shaqeeyaan, waxayna doonayaan inay halkan ku sii nagaadaan,” ayuu yiri Dirk Hermann, agaasimaha guud ee ururka shaqaalaha Afrikaaner-ka ee Solidarity, kaasoo sheegay inuu matalo ku dhawaad 2 milyan oo qof. “Waxaan u heellanahay inaan ku dhisno mustaqbal halkan. Meelna ma aadeyno.”

Kallie Kriel, agaasimaha guud ee kooxda lobbiga Afrikaaner-ka ee AfriForum, ayaa sheegay: “Waa inaan si cad u sheegnaa: ma doonayno inaan meelo kale u guurno.”

Go’aanka Trump uu ku ciqaabay Koonfur Afrika, oo ah saaxiib ganacsi oo muhiim ah Maraykanka ku leeyahay Afrika, ayaa yimid kaddib markii isaga iyo la-taliyihiisa Koonfur Afrika ku dhashay ee Elon Musk ay ku eedeeyeen hoggaanka madow ee dalkaas inuu leeyahay mowqif cadaawad ah oo ka dhan ah cadaanka. Laakiin sawirka Afrikaaner-ka sida koox dulman oo u baahan in la badbaadiyo ayaa ah mid dad badan oo Koonfur Afrikaan ah la yaabi doono.

“Waa wax lala yaabo in amarka fulinta uu dhigayo sharci u oggolaanaya qaxootinimo Maraykanka koox Koonfur Afrika ku dhex nool oo wali ka mid ah kuwa ugu hantida badan,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Koonfur Afrika.

Waxay sidoo kale dhaleecaysay siyaasadaha maamulka Trump, iyadoo sheegtay in diiradda la saaray Afrikaaner-ka “iyadoo dad jilicsan oo Maraykanka ku sugan oo ka yimid dalal kale laga masaafurinayo lagana diidayo magangalyo xitaa iyadoo ay wajahaan dhibaatooyin dhab ah.”

Waxaa jiray “olole lagu faafinayo warar aan sax ahayn iyo borobogaando” oo lagu beegsanayo Koonfur Afrika, ayay wasaaraddu tiri.

Cadaanka Koonfur Afrika ayaa wali leh heer nololeed ka sarreeya kan dadka madow, in ka badan 30 sano kaddib dhammaadkii nidaamkii midabtakoorka ee apartheid-ka ee la soo afjaray 1994-kii.

Inkastoo ay yihiin tiro yar, cadaanka ayaa leh qiyaastii 70% dhulka beeraleyda gaarka loo leeyahay ee Koonfur Afrika. Daraasad uu sameeyay Guddiga Xuquuqda Aadanaha ee Koonfur Afrika sanadkii 2021 ayaa muujisay in 1% cadaanka ah ay ku nool yihiin saboolnimo, halka 64% dadka madow ay sabool yihiin.

Saxidda qaladaadkii gumaysiga

Sithabile Ngidi, oo ah ganacsade suuqa magaalada Johannesburg, ayaa sheegtay inaysan arag cadaan lagu takoorayo Koonfur Afrika.

“(Trump) waxaa la rabay inuu ka yimaado Maraykanka oo uu yimaado Koonfur Afrika si uu iskiis u arko waxa ka socda, halkii uu ku kalsoonaan lahaa hadalka Elon Musk, oo aan muddo dheer dalka ku noolayn, xitaa aan xiriir la lahayn Koonfur Afrikaan-ka,” ayay tiri Ngidi.

Si kastaba ha ahaatee, tallaabada Trump ee ka dhan ah Koonfur Afrika ayaa soo jiidatay indhaha caalamka, iyadoo muujisay dareen ay qabaan qaar ka mid ah dadka cadaanka ah ee Koonfur Afrika oo sheegaya inay wajahaan takoor la xiriira aargoosi laga qaadanayo nidaamkii apartheid-ka. Hoggaamiyayaashii nidaamkii apartheid-ka waxay badankood ahaayeen Afrikaaner.

Solidarity, AfriForum, iyo ururo kale ayaa si adag uga soo horjeeda sharciga cusub ee dhul-bixinta, iyagoo sheegay inuu bartilmaameedsanayo dhulka cadaanka oo muddo dheer horumarinayay.

Waxay sidoo kale dhaliilaan sharciyada luuqadda ee cusub oo ay sheegeen inuu xadidayo afkooda Afrikaans ee dugsiyada, iyadoo ay inta badan cambaareeyaan siyaasadaha fursad-siin ee ganacsiga ee Koonfur Afrika oo dhiirrigeliya dadka madow, iyagoo ku tilmaamay kuwo midab-takoor cusub ah.

“Dowladdan waxay oggolaatay in qaybo ka mid ah bulshada la beegsado,” ayuu yiri Kriel oo ka tirsan AfriForum, isagoo uga mahadceliyay Trump in uu arrinta Afrikaaner-ka ka hadlay. Laakiin Kriel ayaa sheegay in Afrikaaner-ku ay heellan yihiin inay sii joogaan Koonfur Afrika.

Dowladda Koonfur Afrika ayaa sheegtay in sharciyada la dhaleeceeyay ay ujeeddadoodu tahay sidii loo saxi lahaa dhibaatooyinkii ka dhashay gumaysiga iyo ku dhawaad nus qarni nidaam midab-takoor ah, markaasoo dadka madow laga qaaday dhulkoodii lagana xayuubiyay xuquuqdoodii badnayd.

Ad
Previous articleXamaas oo maantay soo bandhigtay Qori ay ka Argagaxeen Israil
Next articleRecep Tayyip Erdogan oo bilado gaar ah ku sharfay Dowladda Soomaaliya